Raport „Developing Sustainable Gen AI” przygotowany przez Capgemini Research Institute

Generatywna AI a zrównoważony rozwój – sztuczna inteligencja, a w szczególności Generatywna AI (GenAI), dynamicznie wkracza do świata biznesu. Oferuje polskim MŚP nowe możliwości w obszarach marketingu, handlu online czy ekspansji zagranicznej. Narzędzia, które potrafią tworzyć teksty, grafiki czy kod, stają się coraz bardziej dostępne i powszechne. Jednak w tle tej technologicznej rewolucji pojawia się coraz ważniejsze pytanie. Mianowicie jaki jest koszt środowiskowy tej innowacji i czy AI może jednocześnie wspierać cele zrównoważonego rozwoju?

Raport „Developing Sustainable Gen AI” przygotowany przez Capgemini Research Institute rzuca światło na te kwestie. Analizuje postawy globalnych liderów biznesu wobec zrównoważonego wykorzystania GenAI. Choć raport skupia się na dużych organizacjach, jego wnioski mają znaczenie również dla polskich MŚP. W coraz większym stopniu również mniejsze firmy opierają działania na rozwiązaniach opartych o AI. Zrozumienie dwoistego charakteru GenAI – jej wpływu na środowisko oraz potencjału do działania na rzecz zrównoważonego rozwoju – jest dziś niezbędne dla każdego świadomego przedsiębiorcy.

Czym jest „Zrównoważona Generatywna AI”?

Zanim zagłębimy się w szczegóły raportu, wyjaśnijmy kluczowe pojęcia. Generatywna AI to gałąź sztucznej inteligencji, która potrafi tworzyć nowe, oryginalne treści. Robi to na podstawie danych, na których została wytrenowana. Narzędzia takie jak ChatGPT, Gemini, Claude, Midjourney czy inni „asystenci” tekstowi i graficzni to typowe przykłady GenAI.

Zrównoważony rozwój to z kolei koncepcja dążąca do harmonijnego łączenia celów gospodarczych, społecznych i środowiskowych. Chodzi o to, aby zaspokajać potrzeby obecnych pokoleń bez ograniczania możliwości przyszłych pokoleń.

„Zrównoważona generatywna AI”, w rozumieniu raportu Capgemini, to określone podejście do projektowania, wdrażania i wykorzystywania rozwiązań GenAI. Ma minimalizować negatywny wpływ na środowisko naturalne (np. zużycie energii, wody). A jednocześnie maksymalizować jej potencjał do wspierania celów zrównoważonego rozwoju w samym biznesie i społeczeństwie. Nie chodzi więc tylko o „zielone” AI, ale też o AI wspierającą „zielony” biznes.

Generatywna AI a zrównoważony rozwój: wpływ GenAI na środowisko naturalne

Korzyści z GenAI dla biznesu są oczywiste – automatyzacja, szybsze tworzenie treści, lepsza obsługa klienta. Niestety, ta potężna moc obliczeniowa ma swoją cenę dla środowiska. Raport Capgemini wyraźnie podkreśla wyzwania:

Gigantyczne zapotrzebowanie na energię: szkolenie i uruchamianie dużych modeli GenAI wymaga ogromnej mocy obliczeniowej. To się przekłada się na znaczne zużycie energii przez centra danych. Szacunki z różnych źródeł wskazują, że globalne zużycie energii przez centra danych rośnie. Generatywna AI jest jednym z kluczowych czynników tego wzrostu.

Zużycie wody: centra danych potrzebują nie tylko dużo energii, ale i wody. Jest ona wykorzystywana do chłodzenia serwerów, które podczas intensywnej pracy generują dużo ciepła.

Elektroniczne odpady: szybki postęp w dziedzinie AI oznacza częste modernizacje sprzętu. To generuje rosnącą ilość elektrośmieci. Niektóre prognozy mówią nawet o milionach ton dodatkowych e-śmieci w najbliższych latach z powodu rozwoju AI.

Brak transparentności: raport wskazuje, że tylko niewielki odsetek firm (zaledwie 12%) mierzy ślad środowiskowy swojego wykorzystania GenAI. Co więcej, jedynie 20% badanych szefów firm uważa ten ślad za jeden z pięciu najważniejszych czynników przy wyborze lub budowaniu modeli GenAI. Firmy często nie mają pełnej wiedzy na temat ekologicznego wpływu usług AI. Głównie dlatego, że dostawcy tych usług nie zawsze dostarczają transparentnych danych.

Polskie MŚP korzystają głównie z gotowych narzędzi AI dostarczanych przez globalnych graczy. Ich bezpośredni wpływ na „produkcję” AI jest minimalny. Jednak jako użytkownicy tych usług, MŚP stają się częścią całego ekosystemu. Świadomość wyzwań i wybieranie dostawców bardziej zaangażowanych w zrównoważone praktyki staje się ważnym elementem odpowiedzialnego biznesu.

Generatywna AI a zrównoważony rozwój: AI jako narzędzie do budowania zrównoważonego biznesu

Choć GenAI generuje wyzwania środowiskowe, jednocześnie stanowi potężne narzędzie. Może pomóc firmom – w tym MŚP – stać się bardziej zrównoważonymi. Raport Capgemini, choć skupia się na dużych firmach, wskazuje na kierunki, które są istotne również dla mniejszych graczy:

Optymalizacja procesów: AI może analizować ogromne ilości danych operacyjnych (np. dane sprzedażowe, logistyczne, produkcyjne) w celu wykrycia nieefektywności. Przykłady to optymalizacja tras dostaw, lepsze zarządzanie zapasami (redukcja nadprodukcji i marnotrawstwa). Wreszcie inteligentne zarządzanie zużyciem energii w budynkach firmowych.

Efektywny marketing i sprzedaż: GenAI umożliwia hiper-personalizację komunikacji marketingowej. Zamiast masowych wysyłek, które często trafiają do niezainteresowanych odbiorców. Zużywają w ten sposób niepotrzebnie zasoby serwerów i energii. Firmy mogą tworzyć precyzyjnie targetowane komunikaty. W ten sposób zwiększą ich skuteczność i zredukują „cyfrowe marnotrawstwo”.

Tworzenie zrównoważonych produktów/usług: choć są to procesy bardziej złożone, GenAI może wspierać małe i średnie firmy. Na przykład w optymalizacji zużycia materiałów w produkcji czy w projektowaniu usług, które są bardziej ekologiczne.

Uproszczone raportowanie i analiza: nawet mniejszym firmom, które chciałyby zacząć monitorować swój ślad (np. zużycie energii), narzędzia AI mogą pomóc w zbieraniu, porządkowaniu i wstępnej analizie danych. Nawet mniejszym firmom, które chciałyby zacząć monitorować swój ślad (np. zużycie energii), narzędzia AI mogą pomóc w zbieraniu, porządkowaniu i wstępnej analizie danych.

Patrząc szerzej, AI może pomóc małym i średnim przedsiębiorstwom nie tylko ograniczać negatywny wpływ na środowisko. Może także wskazywać nowe, bardziej ekologiczne modele biznesowe czy sposoby dostarczania wartości klientom.

Generatywna AI a zrównoważony rozwój: jak polskie MŚP mogą wspierać zrównoważoną sztuczną inteligencję?

Wnioski z raportu Capgemini pokazują, że świat biznesu wciąż uczy się, jak pogodzić szybki rozwój AI z celami zrównoważonego rozwoju. Polskie MŚP, będące na wcześniejszym etapie wdrażania AI niż globalni giganci, mają szansę wdrożyć te technologie w bardziej świadomy i odpowiedzialny sposób od samego początku. Oto kilka praktycznych kroków:

Edukacja i świadomość: zrozumienie, że każde zapytanie do modelu AI ma swój (choć niewielki) ślad energetyczny, jest pierwszym krokiem. Warto edukować personel w zakresie odpowiedzialnego korzystania z narzędzi AI. Na przykład unikania niepotrzebnego generowania wielu wersji tej samej treści.

Wybór dostawców: choć transparentność bywa ograniczona, warto zwracać uwagę na dostawców narzędzi AI. Takich jak platformy e-commerce z wbudowanymi funkcjami AI i narzędziami marketingowych. Niektóre z nich wykazują zaangażowanie w zrównoważony rozwój i efektywność energetyczną centrów danych. W miarę możliwości wybierajmy takich dostawców.

Celowe wykorzystanie sztucznej inteligencji: zamiast używać AI „bo wszyscy używają”, skupmy się na konkretnych zastosowaniach, które przyniosą realne korzyści biznesowe ORAZ mogą wspierać cele zrównoważonego rozwoju (np. wykorzystanie AI do optymalizacji logistyki wysyłek w sklepie internetowym).

Optymalizacja procesów: AI może analizować ogromne ilości danych operacyjnych (np. dane sprzedażowe, logistyczne, produkcyjne) w celu wykrycia nieefektywności. Przykłady to optymalizacja tras dostaw, lepsze zarządzanie zapasami (redukcja nadprodukcji i marnotrawstwa). Wreszcie inteligentne zarządzanie zużyciem energii w budynkach firmowych.

Promowanie zrównoważonych praktyk: Jeśli firma wdraża zrównoważone rozwiązania (np. ekologiczne opakowania, optymalizacja dostaw), AI może pomóc w angażujący sposób informować o tych działaniach klientów.

Raport Capgemini jasno pokazuje, że Generatywna AI to technologia o ogromnym potencjale, ale także znaczącym – i często niedocenianym – wpływie na środowisko. Dla polskich MŚP, które stawiają pierwsze kroki w świecie AI, jest to sygnał, aby podchodzić do jej wdrażania świadomie i odpowiedzialnie.

Zrównoważona Generatywna AI to nie tylko wyzwanie związane z ograniczeniem jej negatywnego śladu, ale przede wszystkim ogromna szansa na wykorzystanie jej mocy do budowania bardziej efektywnych, oszczędnych i przyjaznych dla środowiska modeli biznesowych. Integrując AI z celami zrównoważonego rozwoju, polskie MŚP mogą nie tylko zwiększyć swoją konkurencyjność i rentowność, ale także aktywnie przyczynić się do tworzenia bardziej zrównoważonej przyszłości dla nas wszystkich. Kluczem jest świadome działanie i ciągłe poszukiwanie sposobów, jak technologia może służyć zarówno biznesowi, jak i planecie. Jeśli ten tekst Cię zainteresował, zaglądaj do naszego bloga i zapisz się na newsletter. W ten sposób nie przegapisz ciekawych tematów. A jeśli myślisz o AI w swojej firmie wypełnij ankietę. Bezpłatnie i bez zobowiązań wskażemy obszary, w których AI Ci się przyda!